ششم تیرماه (خردادروز از تیرماه) به روایت ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه زمان جشن نیلوفر است. این منبع منحصربفرد بجز اشاره به زمان برگزاری جشن، شرحی در باره جزئیات و چگونگی و گستردگی این جشن نداده است. اما با توجه به شواهد دیگر به نظر میرسد که گل نیلوفر از نظر باورهای مردمی با خورشید و احیاناً با میترا/ مهر در پیوند بوده باشد. یکی از عوامل ایجاد چنین پیوندی به احتمال در این بوده که زمان شکوفایی سالانه گل نیلوفر (نیلوفر باغی) و نیز زمان شکوفایی روزانه آن با خورشید هماهنگ است. زمان گلدهی نیلوفر از اوایل تابستان آغاز میشود. یعنی زمانی که خورشید به بالاترین ارتفاع خود رسیده و روزها به بلندترین طول خود دست یافتهاند. زمان شکوفایی روزانه گل نیلوفر نیز همزمان با طلوع خورشید است و هر روز همراه با بردمیدن خورشید شکوفا میشود. این ویژگیها موجب شده بوده که نیلوفر و خورشید را از یک خاستگاه و در پیوند با یکدیگر به شمار آورند و گرامیداشت نیلوفر را گرامیداشت خورشید بدانند. بخصوص در زمانی که گاهشماری گاهنباری در ایران رواج داشته و آغاز تابستان آغاز سال نو به حساب میآمده است. […]
منشور کورش از آملی کورت
پیش از این ویرایش سوم منشور کورش هخامنشی را منتشر کرده بودم و در کتابشناسی آن از چند ترجمه و گزارش دیگر منشور یاد کرده بودم. خانم آملی کورت نیز ترجمهای از منشور کورش را در ضمن مقاله «استوانه کورش و سیاست شاهنشاهی هخامنشی» آورده است. این مقاله در مجله مطالعات عهد عتیق منتشر شده بود و اکنون نخستین ترجمه فارسی آن در اینجا آورده میشود. کورت یکی از هخامنشیشناسان برجسته و همراه با هلن سانسیسی وردنبورخ از ویراستاران مجموعه مقالات «تاریخ هخامنشی» است که محصول کارگاههای پژوهشی تاریخ هخامنشی در دانشگاه خرونینگن هلند بوده است. آملی کورت نگاهی واقعگرایانه و منتقدانه به منشور و سیاستهای کورش دارد و محتوای منشور را ناشی از تعلق خاطر و نیاز کورش به خدایان بابلی و دروغهایی برای توجیه حمله به بابل میداند و آنرا در بردارنده مطالبی نمیداند که بتوان عنوان منشور حقوق بشر را بر آن نهاد. […]
What is Iran
Some questions are simple superficially but complicated fundamentally. One of the most complicated issues in historical studies is clarifying the meanings of countries’ proper names. There are three reasons for this complexity: first, differences in phonetics and pronunciation of names in different languages; second, the evolution of names in written and oral language; and third (but most important), changes in the subject that a name denotes and use of one name for another important thing.
The names Iran and Pars/ Persia have an interesting history full of changes in pronunciation, meaning, and application. Here we rely upon the available resources to track the evolutionary course of these names and find an answer to the question, “What is Iran?” […]
معرفی کتاب «دروغی که بزرگ شد: جعل فرهنگ شرق نزدیک باستان»
اسکار وایت موسکارلا باستانشناس و متخصص آثار هنری ایران و شرق باستان و از موزهداران پیشین موزه هنر متروپولیتن در نیویورک است. از او تاکنون کتابها، مقالهها و کاتالوگهای متعددی منتشر شده که از جمله عبارتند از: «عاجهای تپه حسنلو»، «آثار عصر مفرغ و آهن شرق نزدیک باستان در موزه متروپولیتن»، «گاهنگاری مجعول تپه زیویه»، «تپه سرخدُم در موزه متروپولیتن» و «آثار مفرغین لرستان». او سابقه همکاری در کاوشهای باستانشناسی ایران و ترکیه را نیز دارد و در دهه ۱۳۴۰ (۱۹۶۰ میلادی) در تپه حسنلو و عقربتپه (هر دو در نزدیکی نقده) کار کرده است. موسکارلا کتاب مهم دیگری نیز دارد که در ایران ناشناخته مانده و ترجمه نیز نشده است. این کتاب «دروغی که بزرگ شد: جعل فرهنگ شرق نزدیک باستان» نام دارد و در سال ۲۰۰۰ میلادی در هلند منتشر شده است. او در این کتاب نشان داده است که صرف وجود یک اثر باستانی در موزهای مشهور یا در کتاب دانشمندی صاحبنام دلیل بر اصالت آن اثر نمیشود. […]
منشور کورش هخامنشی
کورش در مدت نزدیک به سی سال سراسر شرق باستان را درنوردید و آنرا به میدان بزرگ جنگ و ناامنی و خونریزی بدل کرد. میدانی که یک سوی آن در غرب آناتولی و سوی دیگرش در شرق آسیای میانه بود. تعداد مردانی که در طول این سالیان دراز کشته و معلول شدند، شمار زنان و اطفالی که بیوه و یتیم و بیخانمان و ربوده شدند، میزان اموالی که به غارت رفت، هزینههایی که از دسترنج مردم بینوا تأمین شد و بر دوش آنان تحمیل گردید، و آسیب و رنجی که به جان و روان، و به فرهنگ و تمدن و آینده بشریت رسید، غیر قابل محاسبه و تخمین است.
دنیای باستان همواره از آتش جنگها و یورشهای بیپایان در رنج بوده است؛ اما جهان امروز، علاوه بر چشمداشت بر خاک سرزمینها، با تاختن بر اندیشه، باورها، غرور و هویت مردمان، و نیز با گسترش برتریطلبی و نفاقافکنی میان مردم، چیرگی بر آنان را در سر میپروراند. مردمانی که باورها و هویت تاریخی خود را به فراموشی سپارند، مردمانی که نیازمند دانش و فنآوری کشورهای دیگر باشند، مردمانی که چیزی برای عرضه در جهان امروز نداشته باشند، شکستخوردگان جهان امروزند. پیشینیان ما بهرغم رنجهای بیپایان بشری، گذشتهای سرافرازانه برای ما به ارمغان نهادند. ما برای فرزندان آینده خود چه دستاوردی داریم و برای شکسته نشدن در جهانِ سخت نامهربان امروز، چه راههایی اندیشیدهایم؟ […]