روشنان آسمانی: فیلم مستند از بناهای تقویمی ایران
«روشنان آسمانی» یک فیلم مستند بلند و ۱۵۰ دقیقهای است که از بناهای تقویمی و نجومی ایران ساخته شده است. روز گذشته آقای محسن رمضانزاده- کارگردان این فیلم- خبر از پایان کوششهای دوساله خود برای ساخت این فیلم داد و نسخهای از فیلم نهایی را از روی لطف همیشگیاش برایم فرستاد. در «روشنان آسمانی» بیننده میتواند با نماهایی از بناهای تقویمی ایران و چگونگی طلوع خورشید در آنها آشنا شود و به یاری نقشههای متحرک و پویانماییهای بازسازیشده، تصور نسبتاً کاملی از چگونگی پیوند میان خورشید و بناهای تقویمی کسب کند.
گروه سازندهٔ «روشنان آسمانی» در این مدت به نواحی گوناگون ایران (همچون زابل و کوه خواجه، نیاسر، تخت جمشید، نقش رستم، اصفهان، آذربایجان، مازندران و خراسان) سفر کردند و از بسیاری از بناهای تقویمی ایران و نیز بناهایی که ممکن است چنین شائبهای داشته باشند، فیلمبرداری کردند. در سفرها و گفتگوهایی که با آنان داشتم، از نزدیک با روحیه کوشا و خستگیناپذیر آنان و نیز کوششی که برای دستیابی و درک واقعیتها از خود نشان میدادند، آشنا شدم.
«روشنان آسمانی» (پس از چند فیلم کوتاهی که دوستان دیگر ساختهاند) نخستین کوشش جدی و پردامنه برای به تصویر کشیدن این یادمانهای بزرگ و فراموش شدهٔ تاریخ علم ایران است. بدیهی است که همواره در گامهای نخستین، ایرادها و کمبودها و نادرستیهایی وجود دارد که با گامهای بعدی و نقدهای سازنده برطرف خواهند شد و به نتیجهای شایسته خواهد رسید. چنانکه در نظریههای این نگارنده پیرامون کاربری تقویمی برخی بناهای باستانی ایران نیز کمبودها و نقصانهایی وجود دارد که دائماً در حال اصلاح و تکمیل آن هستم. از اینرو کمبودها و نادرستیهای فیلم را خیلی جدی نمیدانم و مهم این است که بتوانیم با گام زدن مکرر در این مسیر دشوار و پیمودهنشده، و نهراسیدن از پرتگاهها، هر چه بیشتر کمبودها و گمگشتگیها را جبران کنیم و به منزلی در خور اعتنا برسیم. چراکه کسانی هیچگاه گمگشته نمیشوند و اشتباه نمیکنند که یا حرکتی از خود نشان نمیدهند و یا در راههایی تکراری پیش میروند که بسیاری دیگر از آن عبور کردهاند.
فیلم مستند سیر اختران در فرهنگ ایران
دی ۱۳۹۱
مراحل ساخت فیلم مستند بلند و ۲۱۰ دقیقهای «سیر اختران در فرهنگ ایران» به پایان رسید. این فیلم همراه با فیلم مستند «روشنان آسمانی» که سه سال پیش ساخته شد، تنها فیلمهای مستندی هستند که در زمینه اخترباستانیشناسی ایرانی ساخته شدهاند. این دو فیلم نخستینهای کوششهای جدی و پردامنه برای به تصویر کشیدن این یادمانهای بزرگ و فراموش شده تاریخ علم ایران هستند و به همت و پشتکار و علاقهمندی آقای محسن رمضانزاده ساخته شدهاند. کوشش پیگیرانه آقای رمضانزاده در وضعیتی که بسیاری از فیلمسازان و مخاطبان آنان گرایش به کارهای بیزحمت و کممایه و بعضاً سرگرمکننده دارند، در خور قدردانی و تحسین فراوان است.
نگارنده خرسند است که این فرصت را داشت تا در کارهای پژوهشی و تألیف گفتار متن با ایشان همکاری کند.
این فیلم در هفت قسمت ۳۰ دقیقهای تهیه شده و نام و موضوع هر یک از بخشها عبارت است از:
۱- آگاهیهای کیهانی ایرانیان،
۲- اسطورههای کیهانی،
۳- جشنها و آیینهای ایرانی،
۴- باورهای کیهانی،
۵- نگارههای کیهانی،
۶- گاهشماری ایرانی،
۷- سازههای خورشیدی: تجسم کیهان بر روی زمین.