«روشنان آسمانی» یک فیلم مستند بلند و ۱۵۰ دقیقه‌ای است که از بناهای تقویمی و نجومی ایران ساخته شده است. روز گذشته آقای محسن رمضانزاده- کارگردان این فیلم- خبر از پایان کوشش‌های دوساله خود برای ساخت این فیلم داد و نسخه‌ای از فیلم نهایی را از روی لطف همیشگی‌اش برایم فرستاد. در «روشنان آسمانی» بیننده می‌تواند با نماهایی از بناهای تقویمی ایران و چگونگی طلوع خورشید در آنها آشنا شود و به یاری نقشه‌های متحرک و پویانمایی‌های بازسازی‌شده، تصور نسبتاً کاملی از چگونگی پیوند میان خورشید و بناهای تقویمی کسب کند.
گروه سازندهٔ «روشنان آسمانی» در این مدت به نواحی گوناگون ایران (همچون زابل و کوه خواجه، نیاسر، تخت جمشید، نقش رستم، اصفهان، آذربایجان، مازندران و خراسان) سفر کردند و از بسیاری از بناهای تقویمی ایران و نیز بناهایی که ممکن است چنین شائبه‌ای داشته باشند، فیلمبرداری کردند. در سفرها و گفتگوهایی که با آنان داشتم، از نزدیک با روحیه کوشا و خستگی‌ناپذیر آنان و نیز کوششی که برای دستیابی و درک واقعیت‌ها از خود نشان می‌دادند، آشنا شدم.
«روشنان آسمانی» (پس از چند فیلم کوتاهی که دوستان دیگر ساخته‌اند) نخستین کوشش جدی و پردامنه برای به تصویر کشیدن این یادمان‌های بزرگ و فراموش شدهٔ تاریخ علم ایران است. بدیهی است که همواره در گام‌های نخستین، ایرادها و کمبودها و نادرستی‌هایی وجود دارد که با گام‌های بعدی و نقدهای سازنده برطرف خواهند شد و به نتیجه‌ای شایسته خواهد رسید. چنانکه در نظریه‌های این نگارنده پیرامون کاربری تقویمی برخی بناهای باستانی ایران نیز کمبودها و نقصان‌هایی وجود دارد که دائماً در حال اصلاح و تکمیل آن هستم. از اینرو کمبودها و نادرستی‌های فیلم را خیلی جدی نمی‌دانم و مهم این است که بتوانیم با گام زدن مکرر در این مسیر دشوار و پیموده‌نشده، و نهراسیدن از پرتگاه‌ها، هر چه بیشتر کمبودها و گمگشتگی‌ها را جبران کنیم و به منزلی در خور اعتنا برسیم. چراکه کسانی هیچگاه گمگشته نمی‌شوند و اشتباه نمی‌کنند که یا حرکتی از خود نشان نمی‌دهند و یا در راه‌هایی تکراری پیش می‌روند که بسیاری دیگر از آن عبور کرده‌اند.
«روشنان آسمانی» محصول مرکز مستندسازی سیما است و بزودی در پنج قسمت از شبکه چهارم و دوم تلویزیون پخش می‌شود. پس از پخش سراسری فیلم، بخش‌هایی از آنرا در اینجا قرار می‌دهم و در باره آن بازهم خواهم نوشت.
پیوست: این فیلم در شامگاه روزهای هفتم تا یازدهم فروردین ۱۳۸۸ از شبکه چهار پخش شد.
